instituut

1773 'instelling' De Denker[1]: "en zyn Instituut zal in eene gezegende gedagtenis blyven by allen, die eenig bezef en belang hebben in het gewigt deezer Vraage"

1780 'wetenschappelijke instelling' Vaderlandsche Letteroefeningen[2] "Als wy, onder anderen, Bologna noemden, zeide hy, dat wy aldaar zeer fraaije zaaken in het Instituut zouden vinden" (het betreft hier een vertaling uit het Duits, en zo ook in [3] uit 1795, is het woord wellicht via die taal in plaats van rechtstreeks uit het Frans in het Nederlands gekomen?)

1792 'onderwijsinstelling' Pieter van Woensel[4]: "Kon men bij zulk een Instituut allengs een half dozijn van luiden aanwinnen, in staat om den Koophandel, Fabrieken, Trafieken en Navigatie van onzen aardbol in hun geheel te overzien ..."

Vermoedelijk ouder is de betekenis 'wet, levensregel', getuige:

1736 Bernard Picard[5]: "Nathanael van Creta, die den Hollanderen over eenigen tyd beloofde de Instituten van Calvyn in 't Grieksch over te zetten ..."

1777 Vaderlandsche Letteroefeningen[6]: "Paulus de IV deedt de Kerklyke Instituten vervaardigen, om ze tegen de Instituten van Justinianus te doen opweegen"

1788 Algemene Konst- en Letterbode[7]: "de Geschiedenis en Instituten van het Roomsche Recht"

-- AE